Vieiros

Como lle deu por isto da política? Non se vivía mellor nos despachos empresariais? Como o convenceu Touriño para entrar no Goberno?
Hai unha idade na vida onde se forman carácter e valores e neste sentido mantéñense ao longo da vida. Eu estaba traballando fóra de Galiza durante moitos anos, en sectores vencellados as tecnoloxías da información e as telecomunicacións e o presidente da Xunta chamoume e ofreceume colaborar neste proxecto. Eu decido participar porque é un proxecto claramente ilusionante.

Gustaríanos que lle ofrece aos cidadáns un diagnóstico claro para os tempos que veñen. Como vai ser o escenario económico no que se movan a final deste ano 2009 que con tan preocupantes números empeza? Fálenos dese "plus de resistencia", ten pensado a Xunta cambiar ou repensar algunha das medidas propostas, se cadra afondar nalgunha concreta?
 Hai que sinalar que estamos nunha grave crise financeira e económica internacional de alcance histórico. Todas as economías avanzadas do mundo están en recesión neste momento. A síntese é que a situación non é boa. Restrición de crédito, perda de confianza, caída da demanda e do gasto nas principais economías, e iso aféctalle a todos os países e loxicamente tamén a nós. Ben é certo, Galiza ten unha economía máis internacionalizada, cun peso maior nas exportacións, e iso é unha fortaleza na medida en que somos un país pequeno, pero tamén fai que non podamos estar illados da economía internacional e non sexamos inmunes a esa crise global.

Debemos pensar que temos un conxunto de sectores con bo posicionamento na economía internacional. O do automóbil, o do naval, que incorpora ademais alta tecnoloxía, de xeito significativamente distinto ao que acontecía hai anos. Tamén un eido de enerxías renovábeis que é sector de futuro, con tres elementos importantes que nos aconsellan apostar a fondo por el: reduce a nosa dependencia enerxética, ten un potencial de crecemento e achega de riqueza moi grande, e en terceiro lugar, contribuímos á loita contra o cambio climático. Por outra parte, somos líderes no sector téxtil, no da alimentación temos empresas moi ben posicionadas. Hai un axuste moi importante no sector inmobiliario, menor ca no resto do Estado, derivado da propia evolución do sector da construción. En xeral, temos unha economía moi diversificada.

Nese contexto, eu diría que nesa loita polo emprego, tomamos hai máis dun ano medidas destinadas á reactivación económica. O plan de dinamización que aprobou a Xunta en xaneiro contiña unha clara estratexia apoiada en tres elementos: impulso de obra pública, apoio do financiamento de empresas e familias e ampliación da rede de protección social e fomento de emprego. O resultado dese plan é positivo. Podemos dicir que na fin de 2008 a licitación de obra pública era un 30% maior ca no anterior. Iso incide na actividade económica, ao tempo que adiantamos reformas imprescindíbeis e necesarias nas nosas infraestruturas.

En termos de financiamento de empresas, Galiza foi pioneira en fornecer medidas para esa situación de seca no crédito. A revista The Economist dicía hai unhas semanas "All you need is cash": subxace a idea de que mesmo empresas rendíbeis pode ter problemas importantes por esa restrición de crédito e é por iso que o Goberno usou instrumentos como o Igape para achegar cartos e que ningún proxecto viábel quedase sen financiamento. Estamos tendo contacto directo cos diversos axentes socioeconómicos para saber dos seus problemas. Do naval á madeira, pasando pola automoción, porque é fundamental coñecer a situación de primeira man e anticiparse á agudización das complicacións. E o Igape está fortalecendo, apoiando con préstamos, avais e fórmulas varias de facilitación. Tamén coa captación de recursos fóra a través do banco de investimentos ou do instituto de crédito oficial por exemplo, para canalizar eses cartos ás empresas galegas. Á beira, o Goberno reforzou as redes de protección social e mellorou os servizos públicos para que ningunha familia quede en situación de desamparo nestes momentos de crise.

Cando se fala de reacción ante a crise, a Xunta acostuma a presumir de ter reaccionado antes ca ninguén ao respecto, recoñecendo o que se viña enriba e sendo pioneiros en ofrecer medidas... non é iso á vez un recoñecemento da lentitude do goberno español en admitir a situación?
En términos da crise financeira internacional era fundamental a coordinación das políticas. Nesa liña, a UE e posteriormente o cumio de Washington evidenciaron a posta en marcha de tres tipos de medidas fundamentais. En primeiro lugar, garantir os depósitos das familias, até cen mil euros por conta e entidade. Segundo: mercar activos ás entidades para evitar problemas de solvencia. Terceiro: achegar avais para que teñan maior facilidade para captar recursos que poñer a disposición do conxunto da economía. O sistema financeiro ten unha clara finalidade na obriga de prestarlle recursos a familias e empresas, e penso que o goberno español tomou medidas axeitadas e coordinadas co que se estaba facendo a nivel mundial e a nivel europeo.

Con todo, nesa liña, si é ben certo que o Goberno galego amosou unha capacidade importante de anticiparse e ofrecer respostas comparativamente co conxunto do Estado e respecto a outras comunidades autónomas.

Vai entrar Galiza en recesión?
O diagnóstico é claro: a situación económica non é boa. Perda de emprego, porque hai menor índice de actividade e porque hai unha caída de demanda. Nunha fábrica como Citröen de cada dez coches que fabrica oito van á exportación.

O obxectivo do Goberno nese contexto é manter o emprego e o conxunto do tecido produtivo. Isto é fundamental. Estamos pasando un bache económico pero imos saír. E o fundamental será saír co tecido produtivo non só indemne, senón fortalecido. As empresas deben conseguir neste período manter as relacións comerciais e os contratos dos traballadores. E en segundo lugar aproveitar estes meses para mellorar formación e investir en innovación de produtos e procesos. Isto é unha carreira onde ninguén vai estar parado e debemos gañar posicións de competitividade.

A actitude vixilante por parte da administración, a coordinación de políticas cos axentes económicos, o acordo pola competitividade asinado hai meses cos axentes sociais... son exemplo de fortalezas. Con todo, non podemos autocompracentes, pero si debe ser esa a actitude a manter. E na economía ademais, é fundamental a confianza, porque a erosión desta leva a ese círculo vicioso do descenso na demanda e a perda de emprego.

Cal foi a peor trastada que atopou na Xunta cando chegou e abriu os caixóns?
Penso que a maior preocupación cando chegamos era conseguir rapidez no cambio. Había un compromiso de velocidade. E se hai cambios estruturais que, loxicamente levan tempo, si é certo que estamos satisfeitos co ritmo que se imprimiu. Contareilles unha anécdota, procedente do sector das telecomunicacións no que eu traballaba: falabamos do "efecto can", pensando en que cada ano que pasa para un can é o equivalente a sete dos humanos, e con iso referiámonos a esa inercia que nos levaba a irmos até sete veces máis rápido que o resto de sectores da economía. Chegado ao Goberno, e coa aspiración da converxencia en mente, eu pensaba nese efecto de velocidade para a economía galega. A necesidade de ir máis apresa porque temos que converxer en calidade de vida, en riqueza, coa media europea. Por iso desde o primeiro momento esa era a maior preocupación con respecto a etapas anteriores, a de imprimirlle axilidade a todo o que fixésemos. E por outro lado, pensar tamén en que somos servidores públicos e que iso quere dicir na práctica que en cada nunha das nosas accións hai que pensar en que o destino é mellorar a calidade de vida dos nosos cidadáns.

Falando de converxencia, e concretando nese pasado dos gobernos en Galiza... reparemos nos fondos europeos. Perdeuse ou non tempo e cartos cando as inxeccións que viñan da UE eran considerábeis? Que pensa vostede que sería o máis censurábel nese aspecto?
Efectivamente, moitas veces máis importante que a cantidade de recursos é a forma en que se empregan. Trátase de aproveitar ao máximo e gastar mellor os recursos públicos cunha estratexia clara de modernización da nosa sociedade. E para o próximo período de fondos que temos por diante, 5.300 millóns de euros, puxemos o acento en reorientar os cartos europeos, afondando no aproveitamento cun plan estratéxico para a converxencia económica de Galiza. Basicamente destinamos a maior parte, máis do 40% dos recursos, á sociedade do coñecemento, innovación: a aposta por unha Galiza que compita en calidade e na gama alta de coñecemento.

Polo interese de Galiza sería absurdo calquera outra estratexia que non fora a da modernización diso e das infraestruturas básicas. E vai á vez na liña do que acordou estratexicamente a Unión Europea e hai que subliñar que Galiza foi publicamente felicitada por esta reorientación. A propia eurocomisaria Danuta Hübner salientou a "valentía" da Xunta á hora de mudar esa estratexia na aplicación dos fondos europeos.

No que lle toca ao financiamento... Por que si ou por que non é boa a vía da negociación bilateral aberta co Estatuto de Cataluña? Non é perder terreo o feito de que Galiza renuncie a esa interlocución máis directa?
Claramente o sistema actual, que vén do ano 2001, ten dúas importantes carencias: a insuficiencia de recursos e a baixa autonomía financeira. Cando se falou da reforma do modelo Galiza puxo na mesa un modelo alternativo, que propugna unha maior cantidade de recursos sobre a base de que as comunidades autónomas temos maior responsabilidade e servizos básicos que nos leva a maior presión de gasto. De aí que esteamos do lado da aspiración dunha redistribución do conxunto de recursos públicos máis favorábel ás comunidades autónomas. E pensamos que hai un avance positivo nesa liña.

En segundo lugar, os cidadáns na medida en que son os que consumen os servizos públicos son os que determinan os recursos necesarios para a prestación de servizos. E a necesidade en materia de servizos, por exemplo sanitarios, non é a mesma a dunha persoa de 70 anos que a dunha de 30. Por iso en función das características da poboación será necesario avaliar o custo das necesidades de gasto. Hai que buscar maior ponderación de recursos en función do envellecemento da poboación e outra en función tamén da dispersión da poboación, que determina maior custo de acceso e fornecemento dos servizos. Por iso pedimos que non se fale de poboación en termos xerais, senón que se adapte a cada contexto.

Por outro lado está a necesidade dunha maior autonomía financeira. É claro que hai unha asimetría entre a autonomía das políticas de gasto e a de captación de recursos. Nós queremos un espazo fiscal propio que permita maior capacidade normativa. Este Goberno xa usou de forma valente a capacidade normativa actual: por exemplo a reforma do imposto de sucesións e doazóns adaptada á nosa realidade social de pequena e mediana empresa familiar. Ou co canon hidroeléctrico, outro exemplo claro. Agora queremos seguir avanzando en ter novas figuras tributarias sen necesidade de estar en discusións que ameacen pasar polo Constitucional.

Como reproche ao Goberno, pero tamén con certo grao autocrítico, o ex conselleiro Orza contábanos hai uns meses que "cando chega a hora de poñerlle música á letra quedámonos en exposicións xenéricas", referíndose á falta de concreción no debate... É unha crítica a asumir todos os grupos políticos e administracións neste debate financiador?
Todo é criticábel, pero dificilmente se pode dicir que houbo pouco debate no modelo de financiamento autonómico. Houbo moito debate e foron debates abertos e transparentes. Xa nos gustaría a todos que o modelo anterior se tivese elaborado cun nivel semellante de diálogo e transparencia. Non criticarei agora a capacidade de facer propostas nin o modelo de ninguén, pero é que ademais agora acontece outra clave: Galiza é protagonista no debate e nas propostas, diante do goberno español e fronte a outras comunidades autónomas, na procura da mellor forma de defender os nosos intereses.

Periga o motor económico do país que supón Citroën? Que pasos se deben dar para garantir que non sairá de aí un pau grave á economía galega?
Hai que recordar que hai unha caída da demanda en xeral a nivel mundial no sector da automoción. A factoría de Citroën produce fundamentalmente para o exterior e necesariamente vese afectada por unha menor produción. Pero pensamos que é un elemento conxuntural. Sairemos da crise, haberá unha recuperación económica, e diría que a demanda de vehículos de empresas e familias que agora se pospoñen, no momento en que abrolle a recuperación, axudarán a un incremento da demanda.

Penso que o sector ten capacidade para pasar a fochanca e estar preparado para o momento en que as cousas melloren. O principal risco neste contexto é que desaparezan agora empresas que sabemos que en breve poderán recuperar amplamente, por iso a clave é garantir a estrutura do tecido produtivo. Manter empresas e emprego. Ademais, hai que gañar posición competitiva. É agora cando poden incorporar procesos de innovación, tanto no relacionado cos coches limpos, menos contaminantes, aforro enerxético, e mellora dos procesos produtivos. Hai marxe de mellora e oportunidade para facelo.

Ao respecto do debate sobre a reforma da lei de caixas, é un tema a desenvolver nesta próxima lexislatura? E cales serían, na súa opinión as claves desa hipotética reforma?
Trátase de reforzar o papel dinamizador que deben ter as caixas na economía galega, e tamén de dinamización do conxunto do sistema financeiro. Na mesma liña, fomentar o financiamento daquelas actividades produtivas que se consideran estratéxicas, a coordinación da súa actividade compatíbel coa súa autonomía, impulsar a súa obra social orientada tamén a actividades produtivas (para o que existe xa unha comisión creada co compromiso de que a metade do investimento sexa produtivo), e fomentar a transparencia na elección dos órganos reitores e mellora da gobernanza.

E seguindo coas caixas, ao respecto da fusión de Caixa Galicia e Caixanova... é unha realidade necesaria a curto prazo ou non, como o ve vostede?
Pensemos que en Cataluña hai dez e no conxunto do Estado hai outros lugares onde existe un elevado número, caso de Andalucía por exemplo. Aquí hai dúas e cunha introdución territorial ampla coas súas propias especificidades. Os procesos de fusión deben partir das entidades e neste momento temos un sistema de caixas eficiente e competitivo e nese sentido a fusión non está na mesa, senón o impulso da actividade económica, a modernización do noso país e a colaboración destas entidades plenamente comprometidas co noso desenvolvemento en profundizar nas liñas estratéxicas. Eu de feito, agradézolles ás caixas a súa colaboración cos compromisos e proxectos de financiamento que o Goberno impulsa a través do Igape. Hai un compromiso claro das caixas con este Goberno.

En Madrid, desde o ámbito do PSOE, seica se especula cunha reconsideración da normativa das caixas no sentido de controlar desde alí as entidades, decidir diante das fusións, mesmo autorizar as chamadas "interrexionais", como ve esa perspectiva?
Que eu coñeza non hai proceso desas características en marcha. Pero en todo caso, ese tipo de procesos nas empresas e entidades financeiras son normalmente voluntarios. E temos exemplos relativamente próximos onde non chegaron a bo termino porque non se respectou iso. No caso de Galiza a vinculación das caixas co país é claramente positivo e apostamos porque se manteña e mellore con esas características.

Touriño falou dun Instituto Galego de Finanzas... Quintana dun Instituto Galego de Crédito... son propostas complementarias?
O Instituto de Crédito Oficial español podemos dicir que é un instrumento desfasado, entendido como instrumento de financiamento de empresas e promoción económica na medida en que ten unhas competencias restrinxidas. Iso leva a que o modelo polo que estamos traballando de Instituto de Finanzas e Promoción Económica que terá o obxectivo de desenvolver o que existe (Igape, Xesgalicia, BicGalicia). Non se trata de crear duplicidades, senón de desenvolver mellor o que existe.

O IGAPE está sendo agora un instrumento de canalización das políticas de crédito públicas en Galiza, de concesións de préstamos e créditos ás empresas (o ano pasado os apoios financeiros directos a empresas foron de 750 empresas e multiplicaranse este ano), alén da súa actividade tradicional de subvencións. Produciuse deste xeito unha clara intensificación do papel do Igape como ferramenta de apoio financeiro ás empresas. Tamén na captación de recursos. Vimos de asinar co Banco Europeo de Investimentos un préstamo de 200 millóns de euros para as empresas, tamén co Instituto de Crédito Oficial, e temos convenios con máis de vinte entidades financeiras en favor de empresas. Ademais, o novo Instituto está chamado a ter un papel importante no impulso do tecido produtivo, outorgando axudas, concedendo préstamos, facilitando avais... Tamén na promoción empresarial directa, coa apertura de novos mercados e apoio á internacionalización e nas iniciativas de mellora da competitividade. Xunto co apoio a emprendedores a través de fórmulas de capital risco, o último creado este mes de xaneiro para comarca de Ferrolterra. É dicir, unha dobre función financiadora e de impulso ao tecido produtivo. En todo caso, sería un grave erro pospoñer o apoio ás empresas a ter un novo instrumento. A nosa responsabilidade é actuar de forma intelixente xa e aproveitando o que existe.

Como ve a distribución competencial, cousas como o Igape e a Consellaría de Industria non deberían formar parte do mesmo departamento? E coordínanse? Houbo interlocución neste tempo co conselleiro de Industria?
A promoción e o impulso da actividade económica é un obxectivo conxunto do Goberno que implica a todos os departamentos. No propio consello de administración do Igape están todos os conselleiros relacionados máis directamente coa actividade económica: Pesca, Medio Rural, Traballo ou Innovación e Industria. Na miña opinión hai unha boa coordinación, e non hai máis que ver as liñas específicas que fomos capaces de despregar cara a sectores como o mexillón, o gandeiro, a pesca ou o naval. Existe equilibrio e vontade de facelo así.

A palabra "emprendedores" non aparece moito nos discursos dos políticos en Galiza. Semella non haber ningún plan coordinado para facer nacer empresarios na terra onde, din as enquisas, todos os mozos queren ser funcionarios?
Non penso que iso acontecese con este Goberno, onde os emprendedores si estiveron presentes á hora do deseño das políticas en todas as áreas. Moitas das medidas das que vimos falando teñen que ver con esa ambición de apoio á actividade emprendedora. Déronse pasos moi importantes. En todo caso, a nosa vontade é, neste sentido, non ter unha actitude conformista. Estamos convencidos de que unha das nosas tarefas prioritarias debe ser o fomento do espírito creativo, o estímulo da innovación. O conformismo frea a sociedade, e é vontade da acción de goberno que exista unha estratexia e un impulso que permita modernizar a sociedade.

Que recordará especialmente desta primeira lexislatura en canto ao seu labor persoal de goberno?
Subliñaría esa idea de velocidade e axilidade que tratamos de inxectar no escenario económico do país. Non é casualidade que avanzásemos tanto no camiño da converxencia e medrásemos por riba da media. A mellor satisfacción que teño nesta altura é a de ter a convicción de ter participado nun executivo que introduciu un cambio na forma de gobernar Galiza.

Máis polo miúdo, destacaría no balance o saneamento das contas que fomos capaces de realizar, a aplicación dun maior rigor na administración. O fundamental non é tanto ver se se gasta máis ou menos, que tamén, senón ter a seguridade de que os cartos de todos se gastan mellor. Nesa liña, fomos quen de maximizar a eficacia á hora de determinar as metas que pretendíamos e o xeito de alcanzalas, sendo capaces de avaliar o grao de execución real dos proxectos dun xeito transparente que nunca se fixera.

E que lle queda no tinteiro ou de que se sente menos satisfeito... e xa de paso, aspira a repetir no departamento de Economía para levalo a cabo?
Nesa liña de imprimir axilidade, mellorar eficiencia e xerar coñecemento e innovación, penso que rachamos tendencias crónicas que lastraban Galiza, introducindo unha inercia modernizadora. Evidentemente, eu teño a convicción de que podemos seguir afondando niso, e na mesma medida en que teño unha gran satisfacción por ter formado parte desta historia do cambio político en Galiza tamén recoñezo que, nese sentido, gustaríame seguir participando nese proxecto de equipo para completalo. Na medida en que estou satisfeito dos resultados até o momento, tamén estou con claro desexo de continuar co compromiso de cambio e modernización de Galiza.