Vieiros

A recente morte en Cuba do preso en folga de fame Orlando Zapata provocou unha cobertura mediática sen precedentes na prensa estadounidense e europea, especialmente na española, dado que estaba considerado un "preso de conciencia". O goberno cubano desbotou desde o principio ese cualificativo e sinalou que Zapata tiña un longo historial de delincuencia común previa á súa actividade política.

Porén, o suceso desencadeou unha serie de protestas tanto dentro como fóra da illa para exixir a "liberación de todos os presos políticos dos cárceres castristas" e "a apertura de Cuba a unha democracia". Un histórico disidente, Guillermo Fariñas, comezou a súa 23ª folga de fame un día despois da morte de Zapata, e as chamadas Damas de Blanco percorren habitualmente as rúas de La Habana.

Goberno, organizacións e intelectuais cubanos consideran que se trata dunha "campaña de acoso e desprestixio, orquestrada polo gran capital", e que eles non contan co poder de comunicación das grandes multinacionais para contrarrestar a "manipulación informativa".

Neste contexto, o escritor e xornalista cubano Enrique Ubieta percorre o Estado. Recentemente participou no programa de TVE 59 segundos (ver vídeo á dereita), e esta semana, dous días despois da marcha que percorreu o centro da capital galega para denunciar a "farsa informativa contra Cuba", o responsábel da publicación La calle del medio e ex director da Cinemateca Cubana visitou o noso país para se reunir con diversas asociacións.


Vieiros: Guillermo Fariñas: vai morrer, podería morrer, non lle importaría morrer?
Enrique Ubieta: A presenza mediática de Fariñas na gran prensa do mundo, o realce da súa figura de premártir -que el asume, algo insólito nun heroe de verdade- o que provoca é a súa estimulación, incítao a morrer. Eu non podo interpretar o que pensa. O perigo é que podería morrer mesmo en contra da súa vontade, porque no organismo humano hai un punto de non retorno que non pode determinar nin o propio folguista. Por outra banda, cómpre preguntarse con que capacidade física unha persoa que leva máis de 50 días en folga de fame pode estar falando todos os días nos medios. Podería non ser tan estrita. Mais o principal neste tema é que pode ocorrer un accidente, porque está sendo instado e a propia prensa lle está a facer difícil retractarse.

Mais os médicos intentarían evitalo ...
Desde o punto de vista ético, a Convención de Malta estabelece que non se pode alimentar pola forza unha persoa que se nega a o facer por propia vontade. Fariñas permitiu ser alimentado no hospital por vía parenteral, mais só a vía oral garante que un ser humano sobreviva.

Que podería pasar a nivel político se morre?
A nivel interno absolutamente nada. Isto pode soar insensíbel, mais no momento que saín de Cuba mentres el estaba no hospital de Santa Clara, todo o pobo da cidade estaba na final do Campionato Nacional de Pelota (béisbol) e en La Habana había 200 mil persoas bailando no concerto de Calle 13. Iso é que estaba pasando en Cuba, non o que a prensa internacional mostra.

Ao respecto do que mostran os medios, as Damas de Blanco ocuparon portadas e telexornais con titulares onde se denunciaba o acoso que estaban a sufrir por parte da Policía cubana ...
As Damas de Blanco son unha montaxe escenográfica. A dereita aprendeu a tomar fórmulas de expresión da esquerda como as Madres de la Plaza de Mayo, auténticas loitadoras pola memoria dos seus fillos e netos, torturados, asasinados, ... En Cuba non hai nin torturados nin asasinados. As persoas que están encarceradas foron xulgadas por tribunais segundo leis. Collen mulleres de persoas que traballaron para subverter a orde constitucional -cousa que tamén castiga o código penal español-, vístenas de branco -unha cor asociada coa paz e a pureza-, colócanlles un gladiolo e lévanas á igrexa católica que é un escenario perfecto para que as vexan en Europa. Xa cando as teñen preparadas, din: "cámaras, acción!" e aí está a CNN, a TVE. Vostedes o que están a ver é unha película de ficción que ten na beirarrúa de enfronte, fóra de pantalla, os diplomáticos europeos e estadounidenses, que son en definitiva os que pagan, os produtores da película.

E a chamada oposición cubana?
Son persoas que non saíron de sindicato nin grupo ningún. Nunca foron líderes de ninguén, nin teñen contacto nin están enraizados na poboación. Polo tanto, non representan ningún sector. Son individualidades que se reúnen nas embaixadas estranxeiras. Ademais, financiados con fondos declarados do goberno de Obama, 200 millóns de dólares. Opositores son outros; os meus veciños e mais eu pasamos a vida discutindo de política, mais iso é outra cousa, non os que están pagados para subverter a orde constitucional en Cuba.

A esquerda europea vive no eterno debate moral entre apoiar ou condenar o sistema cubano ...
Se a esquerda acepta como boa a definición de 'democracia', de 'dereitos humanos', de 'liberdade' que redactou a dereita, a súa marxe de comprensión e de posicionamento no mundo é nula. Esa é unha esquerda que foi prefabricada pola dereita. Eu non sei como é posíbel que alguén que se vai localizar na esquerda acepte como forma de conduta o canon de dereita que a dereita estabeleceu de como debe ser un esquerdista político correcto. Co tempo, un esquerdista político correcto é unha peza máis do propio sistema capitalista e non vai producir mudanza real ningunha.

"Cuba é unha ditadura", argumentan. Éo?
En Cuba non existe unha ditadura. Existe unha democracia que non é igual que a que existe no Estado español, mais que é en moitos aspectos máis autenticamente democrática. No Estado español existe a ilusión de liberdade, a ilusión de pluralidade que fai que os medios de prensa se multipliquen, con aparentes políticas editoriais diferentes que en esencia son a mesma. Se ti les El País, ABC, El Mundo, podes apreciar que nos problemas fundamentais -non nos periféricos do sistema- teñen a mesma política editorial. Son puntualmente de dereitas e están marcando pautas de dereitas. A liberdade de expresión é un proceso de ilusionismo.

Mais o certo é que en Cuba só hai un partido político ...
Aquí hai un sistema bipartidista PSOE-PP. Son parte do mesmo sistema. Son diferentes xeitos de entender como facer eficiente ese sistema e representar algúns intereses diferentes dentro da 'pluralidade', entre comiñas, dese sistema. A única vez que no Estado Español se produciu un accidente desa democracia, coa República, axiña xurdiu o fascismo. A alternancia no poder entre PP e PSOE é ilusoria; é de persoas e de métodos para reproducir o sistema capitalista, non para o alterar.

Hai moita confusión arredor do sistema electoral cubano. Como é que elixe o pobo os seus representantes?
Acaba de comezar de novo hai uns días todo o proceso electoral. Primeiro, elíxense delegados a nivel de barrio, de xeito directo e a man alzada. A xente coñece os veciños e propón os que considera máis capaces para representar as súas demandas. Os delegados elixidos constitúen a Asemblea Municipal. De aí saen máis do 50% das propostas a deputados e delegados dos consellos provinciais, que elixe a poboación pola vía do voto directo e secreto. Polo tanto, máis da metade dos deputados da Asemblea Nacional -que é a que elixe finalmente o presidente do país- son xente saída dos barrios. A porcentaxe restante son propostas de sindicatos, de federacións, de institucións.

Un sistema, mellor ou peor que o noso?
É un sistema. Que non é perfecto. Mais é un sistema que non xoga a que gañe quen máis diñeiro ten, quen é máis guapo ou simpático, que non mira se unha persoas se divorciou hai tres meses ou ten un amante. Trátase de que ao goberno cheguen as persoas máis capaces. Eu persoalmente creo que, aínda que mellorábel, o cubano é mellor. É algo que podemos discutir. O que non se me pode dicir é que en Cuba non hai un sistema democrático.

Nos últimos días, dous coñecidos artistas, Silvio Rodríguez e Pablo Milanés, tradicionalmente defensores da Revolución, reclamaron "cambios". Tamén Raúl Castro no seu día anunciou "cambios". Estanse a dar esas mudanzas?
O país sempre estivo a mudar. A Cuba de 1970 non se parece en nada a de 1990, nin á actual. Este fincapé que fan os medios nas mudanzas con respecto a anos anteriores ten que ver co interese da dereita de que Cuba mude. Mais que mude para se converter nun país capitalista, nun país pobre do Terceiro Mundo subordinado aos intereses do gran capital. Iso é algo que non ten en mente ningún cubano. Mesmo Pablo dixo que se estaba a referir ás mudanzas anunciadas por Raúl Castro. E a Silvio Rodríguez manipuláronlle a súa entrevista. Nun discurso totalmente a prol da Revolución entresacaron a palabra "cambio" para o opoñer ao proceso, cando en realidade é de algo que os cubanos falamos acotío.

En que consisten esas mudanzas?
O principal obxectivo é facer que a economía sexa máis eficiente, facer que a xente saiba o que custa todo aquilo que recibe por parte do Estado. Que o que non traballe 'pase fame', entre comiñas, para que aprenda a valorar os beneficios que ten. Hai un proceso en que necesariamente terase que reverter a pirámide invertida herdada do período especial, os anos máis duros, onde a xente, segundo a frase do marxismo, ofreza o que a súa capacidade lle permita e reciba un equivalente do que está achegando. E desde o punto de vista social, facer unha mellor utilización dos sistema democrático cubano para que a xente poida ter máis participación na vida do país.

A campaña mediática de "desprestixio" que vostedes denuncian cre que vai máis aló de Cuba? Preocupa máis neste momento Chávez que a propia Revolución Cubana?
Non. Eu creo que preocupan as dúas cousas. Cuba é o escudo moral de América Latina. Todo o acontecido en América Latina nos últimos anos é grazas a Cuba, que foi quen de resistir 50 anos de acoso. Porque está aí, porque é un vieiro alternativo visíbel que non fracasou malia o bloqueo económico e todas as dificultades. Un país que elevou a esperanza de vida aos 77 anos, que ten niveis de mortaldade infantil e materna do Primeiro Mundo. Que ten máis médicos -en cifras netas, non comparativas- que Gran Bretaña. Cun millón de universitarios, sen analfabetismo, cando por exemplo en Sevilla, no Primeiro Mundo, a metade da poboación non ten título de bacharelato e ten 37 mil persoas que non saben ler e escribir ... Un país do Terceiro Mundo bloqueado que conseguiu todas esas cousas non é un país fracasado. Iso é moi importante para América Latina. Sen o referente de Cuba o proceso revolucionario sería diferente. A ausencia de Cuba sería un golpe durísimo non só para a esquerda en América Latina, senón en todo o mundo.