Vieiros

Nadal frío, húmido, morriñento é o de Compostela... cabo da estrada que vai a Lavacolla, xunto a un monte sen gozo, co balbordo dos automóbiles e o silencio da sociedade, e sobre todo da cultura. Só hai reflexos, espectros e miraxes, letras de cinza sobre papel mollado. O día 4 de xaneiro, luns, na caveira dunha das máximas creacións culturais dun dos máis grandes xenios da intelectualidade e da plástica galega, no IGI, nese proxecto do mestre Isaac Díaz Pardo, recóllese e embálase cada peza de cerámica existente, cada libro, cada alento aínda impreso nas páxinas vitais daquel, daquelas e daqueles que creron na arte e nas letras, co orgullo de sermos donos do noso. Silencio... e ninguén ouve, todos calan e o país de ningures non quere ver: as legoñas entorpecen a solidariedade coas irmás e irmáns. Que nos rouban, que nos furtan o noso presente, a nosa estima... que nos rouban o agasallo de termos centos de títulos, de sermos señores do patrimonio que Díaz Pardo acumulou, esculpiu e modelou ao longo dos anos. Para que serven 9 décadas de vida entregada a Galiza se a cidadanía, cadaquén que atesoura unha peza de Sargadelos, unha manifestación artística ou unha alfaia literaria editada, con todos os aloumiños, dende o tórculo de Ediciós do Castro, hoxe aquí non berra?!

As baldas e todos os andeis comezan a se espir da palabra (ourive na voz creativa). Carréxanse as caixas, as maquetas (potenciais obras de arte), e nas mesas asemella que aínda foi onte cando o amor era traballo. O chan líxase de pés e papeis, engurrados en moreas de ideas caviladas, perante os ollares dos que até alí se dirixiron (traballadores) e enchoupan os papeis tamén húmidos de tinta. Case ninguén se decata de que hoxe comeza a soar un réquiem. As nosas mans –nerviosas e axitadas– terman e trasladan uns debuxos inéditos de Camilo Díaz Baliño. E quen os vai estudar agora? Tremen os corpos que súan, non hai palabras, o panorama é desolador: velaí agarda o ermo. A administración, pasiva, fita a peregrinaxe de loitos culturais neste ano santo: badaladas na Berenguela que recenden a defunto dende a Quintana de mortos! Que ben senta o turrón e o mazapán que se pegan sen problema ás gorentosas nóminas... mentres estas páxinas da nosa historia recente (escritas coas letras mesmas das palabras pobo, compromiso e dignidade) comezan a poñer fin a un episodio vital do noso ser. Non hai dereito!! Porque existen intereses, porque prima o papel moeda sobre o libro impreso, porque a rendibilidade cultural fagocita a creación desinteresada.

Día dun poema tráxico é o 4 de xaneiro. Nunha vitrina, coa etiqueta que anuncia a sección de “galeguismo”, só tres libros nos ollan, o de enriba co título “Los Olvidados”. Coincidencias e paradoxos na alma coliden, xunto a un Castelao que fita de esguello entre as caixas, Valentín Paz Andrade que non terá silueta na parede... e Seoane que se remexe perante o acto furtivo e caníbal nesta reserva nacional. Só se queren ver as pezas cerámicas, as figuras decorativas, as obras duns artistas (Isaac e Seoane) hoxe desherdados polos seus propios fillos, desafiuzados e aldraxados, chuchados por sambesugas do capital. Para que serve un río de suor de 90 anos? E nós coa boca pecha e os brazos cruzados perante a árbore de Nadal, que segue núa coma sempre, cadáver de farsas e fantasías roubadas. As baldas de Dieste agardan sen volumes, só as sombras dos seus títulos aínda son perceptíbeis na memoria.

Un aviso continúa na biblioteca do IGI: “Acó temos liberdade abondo para consultar cantos libros e papeis estean nas vitrinas e nas mesas”. Porén, mañá só haberá miraxes, recordos e lamentos. Máis cómpre berrar: –Que nos rouban, oh!!, que nos rouban!! Que a couza entrou na cerna da cerdeira. Que nos rouban o abrente e o solpor!! Todo son ausencias, ringleiras de gaiolas, e reixas, cadáveres de madeira entre celulosa e caolín, de cadeiras frías en espazos hoxe grises (sen branco nin azul na xeometría do mosaico). Un traballador olla dende a ampla cristaleira, quizais para iniciar a despedida; outro agocha as bágoas suorentas nun sorriso finxido... E sobre deles a gran gargallada lambe as fauces do máis feroz delito social: a falta de dignidade e de amor. Si, de amor aos seus proxenitores e mestres. Porque abofé que non a teñen, dignidade. Por iso cómpre omitilos, porque non merecen máis estrela nin belén, porque ese será o noso máis xusto agasallo. En troques, a todos os traballadores e traballadoras ergueitos perante o esperpento, irmáns e irmás do compromiso e da dignidade, a eses si: o noso aplauso, sincero, efusivo, descontrolado, emotivo, barullento... porque bágoas non hai que verter polos bos e xenerosos!!!