Vieiros

Certamente, tal como se manifestaba durante o acto civil que se celebraba no tanatorio de Arcade e no que puidemos escoitar as emocionadas palabras de camaradas e amigos como Abraldes, Paco Rodríguez ou Bautista Álvarez, Luís era un afervoado patriota e un membro histórico da UPG e do BNG, formación pola que foi concelleiro en varias lexislaturas no concello de Soutomaior. Tamén era membro do Consello Nacional da formación nacionalista e ocupaba o cargo de secretario de Organización e o de representante do mesmo no consello da RTVG. Con todo quixera achegar algúns detalles persoais que contribúan a coñecer un pouco máis a este senlleiro patriota que acaba de deixarnos.

Penso que a todos os que fomos amigos del nos legou á súa maneira un anaco de seu, e pola miña parte, aínda que non son unha persoa moi dada a facer panexíricos, quixera exteriorizar e compartir parte das miñas vivencias ao seu carón.

Coñecín a Obelleiro xa van alá vinte anos, cando éramos colegas como ensinantes no instituto de Tui. Naquel centro tiven a fortuna de tratar e axiña confraternizar con Luís e con outros compañeiros que integrábamos o que el gostaba de chamar, co seu peculiar sentido do humor, o sector abertzale. E foi precisamente Luís quen me integrou no sindicato nacionalista denominado INTG, cuxo carné aínda conservo a día de hoxe.

Unha proba informal
Desta etapa gardo moitas e moi boas lembranzas de cando saíamos de cea, ou de viños, e especialmente dos desprazamentos a Valença para degustar un bo xantar antes de comezar as aulas da tarde xunto cos compañeiros Pedro Rodríguez e Alonso, e ás veces acompañados dalgúns avantaxados alumnos de COU politicamente moi maduros, para os que Luís foi un auténtico guieiro. Mesmo recordo que nunha ocasión, por indicación súa, fíxenlle un exame oral de Literatura a un alumno (o amigo Celso) no bar de enfronte do instituto ao tempo que Luís mais eu xogábamos a partida ás cartas e degustábamos, como de costume, un bo copo de whisky (máis ben habería que dicir que o examinamos, pois Luís tamén fixo algunhas preguntas). O certo é que a pesar da informalidade da proba o mozo sacaría despois a máxima nota do instituto na selectividade.

Á miña chegada ao centro tiven algunha polémica pola cuestión dos crucifixos que había en todas as aulas e que insistín en que foran retirados, mesmo usando distintos xeitos de presión. Algúns alumnos informáronme de que tamén había outro profesor que ironicamente denominaba “o equilibrista” ao cristo que presidía as aulas e outras dependencias daquel instituto, que mesmo tiña capela para que os rapaces escoitaran a misa durante o recreo (e iso que era un centro público). Axiña coñecín a este retranqueiro profesor que non era outro que Luís Obelleiro. Perante as tensións que se crearon conseguiuse que o director accedese a retirar as cruces. Outra polémica importante que vivín no instituto de Tui foi a provocada por algúns pais que protestaban iradamente porque nas miñas clases daba a norma reintegracionista e, segundo eles, inculcaba aos rapaces contidos con matices políticos separatistas. Mais no Consello Escolar contaba con dous bos amigos, Luís e Pedro, que saíron na miña defensa con uñas e dentes, deixando aos polémicos pais apoucados e sen argumentos.

E é que o Luís era sen dúbida, ademais dun bo amigo, a persoa máis combativa que coñecín; e sabía xostrear aos adversarios, sempre de xeito alegre, empregando as agudas armas da retranca e a sátira. Famosa fora a súa participación no Entroido do instituto de Porriño, onde apareceu disfrazado de Xesuscristo montado nun burro mentres unha resta de mozos e mozas do centro o aventaban con palmas e el se dirixía aos presentes con frases paródicas que foron fortemente censuradas polas forzas vivas do instituto e da vila. Tamén algúns cursos despois foi obxecto de similares diatribas en Redondela, onde se disfrazou de bispo e oficiou unha soada misa que deu moito que falar naqueles tempos. Pedro Rodríguez mais eu, que daquela tíñamos a nosa praza neste instituto, oficiamos como sacerdotes e tamén fomos obxecto da censura por parte daqueles/as celosos/as valedores/as da moralidade.

Con todo a máis ocorrente das súas extravagancias chegaba sempre con motivo da celebración do Día das Letras Galegas. Como entre o profesorado do centro había quen ese día, e unicamente ese, representaban a farsa de impartir as súas clases en galego, a polémica estaba servida. Cun traxe folclórico de galega (un traxe feminino) presentábase no instituto e daba as súas clases integramente en español, con toda a seriedade que se poida imaxinar, perante a atónito ollar dos estudantes que vían, confusos, como o seu profesor, ataviado con esa extravagante indumentaria, de cando en vez, cando estaba escribindo no encerado, daba uns pasos de baile facendo virar a saia nun xiro de 360º e quedándolle as súa peludas pernas ao ar, para de seguido continuar coa clase como se non pasara nada.

Lembranzas
Penso que non acabaría se me poño a contar todas estas historias que me traen tantos recordos, mais do que non podo deixar de falar é do noso amigo común Pedro Rodríguez, xa mencionado ao longo destas liñas. Tamén foi un gran patriota, un catedrático de latín empeñado en redimir a nosa terra desde o agro. Canto gañaba investíao en mercar gando, bestas ou vacas, para ceibar no monte (investimento do que nos informaba axiña con fachenda). Era de Forzáns, en Ponte Caldelas, e alí pasaba a maior parte do tempo dedicado aos labores gandeiros ou a restaurar palleiras ou muíños nos que despois deixaba moer aos veciños. Alí temos ido moitas veces e sempre había un vaso de viño e un xamón ou unha deliciosa paleta curada da súa man. Pedro era candidato a alcalde no seu concello polo BNG e ademais adestrador do equipo de fútbol local. Morreu hai 17 anos, tamén do maldito cancro. Recordo con amargura cando no mes de setembro o chamei por teléfono e me dixo que tiña que ir ao médico pois tiña algo no ril que non pintaba ben. Eu contesteille, de xeito desenfadado e coa miña peculiar habilidade para meter o zoco, que cando morrera que me enviara recado para ir ao enterro, algo que lle causou unha grande gargallada. Tres meses despois falecía logo de ser sometido inutilmente a unha intervención cirúrxica. Durante ese tempo, tanto el como Obelleiro, quen por certo axiu moi habilmente para que se reconciliase coa súa muller, da que estaba a piques de separarse, me ocultaron a enfermidade que padecía (eu recentemente sufrira un infarto). Nun aceno proteccionista enganáronme e dixeron que fora operado dunha oclusión intestinal; iso son amigos!...

Despois de morto Pedro, de cando en vez a súa nai se preguntaba quen sería a persoa que depositaba decote no seu nicho un clandestino ramo de flores frescas; por suposto non podía ser outro que o compañeiro Luís Obelleiro, un amigo ao que seguín vendo con frecuencia. Cando nos víamos de perto saudábame decote cunha forte e efusiva aperta e se era ao lonxe, sempre co puño en alto e sempre co seu peculiar sorriso sen o cal son incapaz de recordalo. Tiña contraída unha débeda comigo, que aínda espero cobrar en breve, a de publicar na revista cultural A Taboada, que eu coordino, os seus estudos sobre unhas escolas de Cuntis (a de Santa María de Cequeril) e Moraña (a de Santa Xusta e a de San Salvador de Saiáns), sobre as que tratou, entre outras moitas, no derradeiro dos seus libros, As Escolas de Fundación en Galiza, obra que sintetiza a súa tese de doutoramento.

Ben entrado o 2006, topeino na rúa de San Pedro no restaurante O Dezaseis. Estaba moi fraco e o botábaselle en falta o seu cabelo con aquel desaliñado corte característico que facía a cotío el mesmo. Perante a miña sorpresa comentoume resignado: “Xa ves Marquiños, estamos fodidos”. Practicamente até a súa morte seguiu levando a cabo un intenso traballo para a organización en Compostela, e indo comer decote nunha escapada onde Suso do Dezaseis... E así morreu, loitando por Galiza, que era o único que sabía facer. Nun dos últimos encontros lembrábame con saudade “A ver cando voltamos limpar aquela veiga que tes en Castrolandín”. Aínda tiña gravada aquela ocasión en que Pedro, el, e mais eu estivemos na miña aldea de Cuntis rozando silvas para facer unha plantación de maceiras para sidra. Eran tempos en que eu tamén quería ser labrego..., como Pedro e como Obelleiro... Un día destes teño que voltar a limpala pois as silvas deben de estar moi medradas outra vez…